تحلیل قیاسی مناظرة «خسرو و ریدک» با«درخت آسوریک» بر اساس نظریة دیالوگیسم باختین

نویسندگان

سید محسن مهدی نیا چوبی

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران غلامرضا پیروز

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران رضا ستاری

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

چکیده

بر اساس نظریة «دیالوگ» باختین، هر سخن در هر زمینه­ای، خواه ناخواه «گفت­وشنودی» است. این تئوری که در واقع واکنشی ضد فرمالیستی و ضداستالینی بوده­است، توجه خود را به نثر، به­ویژه به «رمان»(در معنای مدرن)  معطوف ساخته­است؛ امّا با اندکی توسّع می­توان این نظریه را در تحلیل متون منظوم فارسی(حکایات، حماسه، مثنوی­های عارفانه و عاشقانه)به­کار گرفت. باختین «گفت­وگو» را در مقابل مفهوم «تک­گویی»  قرار داد و آن را به انواعی چون: درونی و بیرونی، مستقیم و غیر مستقیم، اسکاز و جدل پنهانی تقسیم کرد. این مقاله، با رهیافتی توصیفی – تحلیلی با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه­ای، به بررسی قیاسی درخت آسوریک، مناظرة مفاخره­آمیز بین بُز و درخت خرما با مناظرة خسرو و ریدک، گفت­و­گوی بین خسرو دوم با پسری به نام «وس پوهر» پرداخته­است. هر دو اثر مربوط به ایران قبل از اسلام هستند که بر پایة «گفت­و­گو» ساخته شده­اند، ولی نوع دیالوگ، محتوا و شکل آن­ها با همدیگر تفاوت دارد. در مقاله سعی شده ­است ضمن معرّفی دو اثر، با بیان ویژگی­های هر یک، وجوه تشابه و تمایز آن­ها از منظر نظریة دیالوگیسم باختیین مورد بررسی قرار گیرد. مهم­ترین نتایج این جستار این است که هر دو اثر بر اساس مکالمه ساخته شده­اند امّا درخت آسوریک، جدل آشکار و خسرو و ریدک، گفت­وگو برای آزمون و سنجش است؛ به عبارت دیگر، یکی از طرفین سخن(خسرو) سوال طرح می­کند و طرف دیگر سخن(ریدک) بدان پاسخ می­دهد تا به اثبات خود و آرمان­های طبقه­ای که به پدران تعلق دارد، بپردازد. در هر دو اثر، صدا و سخن تحکّم­آمیز و مطلق جایگاهی ندارد؛ به زبانی دیگر، لحن کلام راوی اثر آمرانه نیست، حتی در جدل بز و درخت خرما، راوی هرگز از این نوع سخن گفتن بهره نمی­جوید

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل نقاشی‌های پیتر بروگل بر اساس اندیشه میخاییل باختین

خنده و طنز در جامعه فلاندر قرن شانزدهم، در زمینه‌های فرهنگی و تاریخی آن، جایگاه ویژه‌ای دارد و پیتر بروگل به عنوان یکی از بزرگترین نقاشان این دوره، این ویژگی جامعه‌اش را به نمایش می‌گذارد. بروگل نقاشی است متعلق به دور‌ه‌ای که میان رنسانس و قرون وسطی قرار دارد و در سال 1604 م به عنوان بزرگ‌ترین هنرمند کمیک توصیف شده است. با این حال، ماهیت هنر بروگل چیزی فراتر از موضوع خنده است. برای رسیدن به ...

متن کامل

تحلیل نقاشی های پیتر بروگل بر اساس اندیشه میخاییل باختین

خنده و طنز در جامعه فلاندر قرن شانزدهم، در زمینه های فرهنگی و تاریخی آن، جایگاه ویژه ای دارد و پیتر بروگل به عنوان یکی از بزرگترین نقاشان این دوره، این ویژگی جامعه اش را به نمایش می گذارد. بروگل نقاشی است متعلق به دور ه ای که میان رنسانس و قرون وسطی قرار دارد و در سال 1604 م به عنوان بزرگ ترین هنرمند کمیک توصیف شده است. با این حال، ماهیت هنر بروگل چیزی فراتر از موضوع خنده است. برای رسیدن به درک...

متن کامل

تجزیه و تحلیل جنبش وال‌استریت بر اساس نظریة هابرماس

چکیده جنبش وال‌استریت نمایان‌گر اعتراض مردم به عملکرد نظام سرمایه‌داری است و به منزلة یکی از مهم‌ترین رخدادها و تحولات جامعة امریکا در سال 2011 محسوب می‌شود. اهمیت این موضوع از آن‌رو است که برخلاف سایر جنبش‌ها محدود به حوزة خاصی نیست و توانسته است به‌تدریج به سایر نقاط جهان تسری یابد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی دلایل رخداد جنبش وال‌استریت، بر اساس نظریة هابرماس، می‌پردازد. ابتدا ...

متن کامل

تحلیل حکایت‌های گلستان و بوستان بر اساس نظریة تودوروف

حکایت‌‌پردازی در آثار سعدی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ به همین سبب معرفی و تحلیل گونه‌های حکایت‌های گلستان و بوستان سعدی، هدف اصلی این پژوهش است. بررسی حکایت‌های این دو اثر برپایة دیدگاه تزوتان تودوروف از منظر نوع‌شناسی، هم‌چنین شناخت و معرفی قواعد و قوانین حاکم بر ساخت این حکایات، هدف دیگر این جستار است. این بررسی نشان می‌دهد به سبب وجود ویژگی‌هایی، بیشتر حکایت‌های این دو اثر با نظریۀ روایتی تودوروف ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
مطالعات ایرانی

جلد ۱۵، شماره ۳۰، صفحات ۱۶۹-۱۸۶

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023